Skip to content
शब्दपर्यायवाची
अँगीठीअंगारिणी, अगियारी, अग्निकुंड, अग्निधान, अग्निपात्र, अलाव, आतशगाह, कौड़ा, तेमनी
अँगुलीअँगुलिका, अँगुली, उँगली, दीधिति, शक्वरी
अँगूठाअंगुश्ते, अंगुष्ठ, करवीर, ठेंगा, वृद्धांगुलि, हूठा
अँगूठीअंगुली, अंगुलीक, अंगुलीय, छल्ला, छाप, मुँदरी, मुद्रिका
अंक1. आँकड़ा, क्रमांक, गिनती, चिह्न, प्रतीक, संख्या, संस्करण
2. अँकवार, आगोश, उपस्थ, क्रोड, गोद, पहलू 3. दाग, दूषण, निशान, हिंदसा
अंककआमूल्यक, मूल्य-निरूपक, मूल्यांकक, मूल्यांकनकर्ता
अंकनआकलन, क्रमांकन, चित्रांकन, चिह्नन, लिप्यंकन, मूल्यांकन
अंकुरअँखुआ, अंगुसा, कलिका, कोंपल, नवपल्लव, संतान
अंग1. अंश, खंड, पक्ष, भाग, विभाग, संभाग, हिस्सा
2. अवयव, उपांश, कलेवर, काया, गात, गात्र, घटक, तन, देह, बदन, भाग, वपु, शरीर
अंगभूअंगज, अंगभूत, आत्मज, तनय, धेवता, नंदन, नकुल, पुत्र, सुअन, सुत
अंगीकरणअंगीकार, अंगीकृत, पारण, सदस्यीकरण, स्वीकृति
अंचल1. इलाका, क्षेत्र, क़ता, खंड, चकला, चक्र, जनपद, जमीन, मंडल, हलक़ा
2. आँचल, किनारा, पल्ला, पल्लू
अंजाम1. फल, नतीजा, परिणाम
2. अंत, ख़ात्मा
अंडजआंडज, डिंबज, द्विज, पक्षी
अंत:ज़नानाख़ाना, भागपुर, हरम
अंत1. अवसान, आख़िर, इंतिहा, इति, इयत्ता, उपसंहार, कार्यांत, निष्पत्ति, परिणति, परिणाम, समाप्ति
2. उन्मूलन, नाश, निधन, प्रलय, मृत्यु, विराम, संहार
अंतर1. अंतराल, अंतर्देश, असाधारणता, दूरी, फ़र्क, भिन्नता, भेद, विशिष्टता
2. मध्वांतर, अवकाश, समयांतर
अंतरंगअंदरी, अंदरूनी, अभिन्न, अभ्यंतर, आंतरिक, घनिष्ठ, दोस्ताना, भीतरी, मनसा, मैत्रीपूर्ण, हार्दिक
अंतरिक्ष /अंतरीक्षआकाश, उच्चाकाश, खमध्य, बृहदाकाश, महाकाश, महाव्योम, वायुमंडल
अंतर्धानअदृश्य, ओझल, गायब, छूमंतर, तिरोभूत, तिरोहित, लुप्त
अंतिमअपरिवर्तनीय, छोरस्थ, निर्धारित, पश्चतम, विवादातीत
अंदाज़1. अटकल, अनुमान, कूत, तख़मीना
2. ढंग, ढब, तर्ज़, तौर-तरीक़ा
अंदुघुँघरू, झाँझ, नूपुर, पाजेब, पादांगद, पायल, बंधन, बेड़ी
अंधकारअँधियारा, अँधेरा, उदासी, कुदृश्य, छाया, तम, तमस्‌, तमिस्र, तिमिर, ध्वांत, रात
अंधाचक्षुहीन, दृष्टिहीन, नेत्रहीन
अंशअंग, अवयव, उद्धरण, घटक, चित्रांश, टुकड़ा, पक्ष, भाग, भाज्यांश, शरीर, सहायक, सोपान, हिस्सा
अकड़अनम्य, अहंकार, घमंड, दंभ, दर्प, धृष्टता, हठ
अकथनीयअनभिव्यंजनीय, अनिर्वचनीय, अपरिभाष्य, गोपनीय, चमत्कारपूर्ण, वर्णनातीत
अकर्मण्यआलसी, निकम्मा, निखट्टू, निठल्ला, निरुत्साही, निष्क्रिय, प्रयासहीन
अकस्मात्अचानक, एकाएक, सहसा
अकाट्यअखंडनीय, अदंश्य, अनुल्लंघनीय, अभंज्य, स्वयंसिद्ध्
अकालकाळ, दुर्भिक्ष, सूखा
अकिंचनअगतिक, अनुपाय, असहाय, कंगाल, ग़रीब, गुमनाम, दरिद्र, निर्धन, परावलंबी, साधनहीन
अक्षअक्षकीलक, कीली, धुरा, धुरी
अक्षतअनुल्लंघित, अभंजित, अविभक्त, कौमार्यवान्‌
अक्षयअनंत, अमर, शाश्वत, चिरयुवा, अपरिवर्तनीय, सनातन
अक्षर1. अक्खर, वर्ण, हर्फ़
2. अ आदिवर्ण, अनंत, अनाश्य, अमर, अविनाशी, ईश्वर, निराकार, ब्रहम
अक्षुण्णअनष्ट, अभंजित, अमर, अविकृत, अविभक्त, पवित्र
अक्सरअधिकतर, अमूमन, प्रायः, बहुधा, बार-बार
अखंडअक्षत, अछिन्न, अभंग, अविभक्त, निरंतर, पूरा, साबुत
अखिलपूरा, पूर्ण, संपूर्ण, समस्त, सारा
अगाधअकूत, अगणनीय, अतुल, अत्यधिक, अनुमानातीत, अमित, असीम, निस्सीम, बेशुमार, भावपूर्ण
अग्निअनल, अरुण, अशनि, आँच, आग, कृशानु, जातवेद, ज्वाला, दहन, धनंजय, पवि, पावक, रोहिताश्व, वह्नि, वायुसुख, वैश्वानर, शिखी, समिध, हुतभुक, हुतवहा, हुताशन
अग्राह्यअनर्गल, अनाहार्य, अपाच्य, अस्वीकार्य, औचित्यहीन, निषिद्ध
अचलअजंगम, अटल, अडिग, अवहनीय, अविचल, दृढ़, निश्चल, स्थावर, स्थिर
अचिरअल्पजीवी, क्षणभंगुर, क्षणिक
अचेतचेतनाशून्य, चेतनाहीन, बेखबर, बेहोश, मूर्च्छित, संज्ञाशून्य, संज्ञाहीन
अच्युतअटल, अनष्ट, अमर, ईश्वर, कृष्ण, परिवर्तनहीन, विष्णु
अजनबीअज्ञात, अनजान , अपरिचित, नावाकिफ़
अजीबअद्भुत, अनोखा, असामान्य, विचित्र, विलक्षण
अजूबाअजीब, अद्भुत, अनदेखा, अनूठा, अभूतपूर्व, असामान्य, आश्चर्य, चमत्कार, विचित्र, विलक्षण
अज्ञअज्ञानी, नासमझ, मदंधी, मूढ़, मूर्ख
अज्ञानीअज्ञ, अबोध, अहमक, उज़बक, नादान, भोंदू, मूढ़, मूर्ख
अज्ञेयअचेतता, अज्ञात, अवयस्कता, अशिक्षा, मूर्खता
अज़दुःख, पीड़ा, मातम, शोक, अबोध, अल्पमति, कमअक़्ल
अज़ीज़प्रियवर, प्रेमिजन, प्रेमी, मित्र, रिश्तेदार
अज़ीमईश्वरीय, ऊँचा, महान्‌, वृहत्‌, वैभवशाली
अटलअडिग, अपरिवर्तनीय, अविचल, पक्का
अणुअंश, कण, घटक, टुकड़ा, परमाणु, सूक्ष्म
अतिचारअसंयम, उल्लंघन, भंजन, स्वेच्छाचार
अतिथिअभ्यागत, आगंतुक, आगत, गृहागत, पाहुना, मुलाक़ाती, मेहमान
अतिरिक्तअलग, जुदा, न्यारा, पृथक्‌, भिन्न
अतुलअद्वितीय, अनुपम, बेजोड़, बेनज़ीर, बेमिसाल
अत्याचारअनाचार, अन्याय, अपकार, उत्पात, ज़ुल्म, नृशंसता
अथआदि, आरंभ, प्रारंभ
अदृश्यअंतर्धान, अगोचर, अचाक्षुष, अप्रकट, अप्रत्यक्ष, असमक्ष, इंद्रियातीत, कुहरित, तिरोभूत, परदेदार, रहस्यपूर्ण
अधरओठ, ओष्ठ, रदपुट, लब
अधर्मअनाचार, अनीत, अन्याय, अपकर्म, ज़ुल्म, पाप
अधर्मीकमीना, कुत्सित, क्षुद्र, गिरा हुआ, घटिया, निकृष्ट, नीच, पतित,
अधिकारअर्हता, आधिपत्य, कब्ज़ा, क्षमता, दावा, स्वत्व, स्वामित्व, हक़
अधिनअवलंबित, आश्रित, निर्भर, नीचे, परवश, मातहत, वशीभूत
अधीरआकुल, आतुर, उद्विग्न, बेताब, विकल, व्यग्र
अध्यवसायीअध्ययनशील, परिश्रमी, संकल्पशील, साधनाशील
अध्यापाकअवबोधक, आचार्य, उपाध्याय, गुरु, प्रवक्ता, व्याख्याता, शिक्षक
अनंतरके पीछे, फिर, तत्पश्चात्‌, तदुपरांत, बाद में
अनचाहाअनभिलाषित, अनभिष्ट, अनाकांक्षित, अनिच्छित
अनजानअजनबी, अनचीन्हा, अनभिज्ञ, अपरिचित, ग़ैर, बेगाना
अनद्यउत्तम, पापहीन, पुण्य, पूर्ण, शोकहीन, सुंदर
अनाजअन्न, खाद्यान्न, गल्ला, दाना, धान, धान्य, शस्य
अनाथदीन, नाथहीन, निराश्रित, बेसहारा, यतीम
अनादरअपमान, अवज्ञा, अवहेलना, तिरस्कार, तौहीन, निरादर, बेइज़्ज़ती
अनारदाड़िम, रामबीज, शुकप्रिय, शुकोदन
अनिवार्यअटल, अपरिहार्य, आवश्यक, बाध्यकर, लाज़िमी
अनिष्टअकल्याणकर, अमंंगलकारी, अशुभ, अहितकर, बुरा
अनीकण, कुशाग्र, छोर, धार, नोक
अनुकरणअनुगमन, अनुवर्तन, अनुसरण, देखादेखी, नकल
अनुकूलअनुरूप, अनुसार, मुआफ़िक़, संगत
अनुग्रहइनायत, कृपा, दया, स्नेह
अनुचितअनुपयुक्त, अयुत, ग़ैरमाकूल, ग़ैरवाज़िब, नाज़ायज़, बेजा
अनुदारअसहनशील, कठोर, निर्दय, मतांध, स्वार्थी
अनुपमअतुल, अद्भुत, अद्वितीय, अनूठा, अनूप, अनोखा, निराला
अनुमतिआज्ञा, इज़ाज़त, मंज़ूरी, सहमति, स्वीकृति
अनुमानअंदाज़, अटकल, क़यास
अनुरूपतुल्यरूप, मिलता-जुलता, सदृश, समरूप, समान
अनुरोधअभ्यर्थना, निवेदन, प्रार्थना, वाचना, विनती
अनूठाअनोखा, निराला, बेजोड़, विचित्र, विलक्षण
अन्वेषकअनुसंधानकर्ता, आविष्कर्ता, पुरातत्त्ववेत्ता, वैज्ञानिक
अन्वेषणअनुसंधान, खोज, गवेषण, जाँच, विश्लेषण, शोध
अपमानअनादर, अवज्ञा, अवमान, तिरस्कार, बेइज़्ज़ती
अपराधक़सूर, ज़ुर्म, दोष
अपारअनंत, असीम, निस्सीम, बेशुमार, बेहद
अप्रमेयअज्ञेय, अप्रमाण्य, अबोध्य, अमाप्य, अवैज्ञानिक, असीम
अभिजातकुलीन, योग्य, विशिष्ट, श्रेष्ठ, संभ्रांत
अभिप्रायआशय, उद्देश्य, तात्पर्य, मंशा, मतलब
अमृतअमिय, अमी, पीयूष, सुधा, सुरभोग, सोम
अरण्यअटवी, कांतार, कानन, जंगल, वन, विपिन
अर्जुनगाण्डीवधारी, गुडाकेश, धनंजय, पार्थ, सव्यसाची
अल्पअपर्याप्त, कम, थोड़ा, नाकाफ़ी, न्यून, बहुत
अवज्ञाअनादर, अपमान, अवमानना, तिरस्कार
अवनतिअपकर्ष, उतार, गिरावट, घटाव, ह्रास
अवस्थादशा, स्थिति, हालत
अशिष्टअपमानजनक, अश्लील, असंस्कृत, असभ्य, अहंकारी, धृष्ट, निर्लज्ज,
अशुद्धअपवित्र, अशुचि, ऐतबार, गंदा, दूषित, मलिन
अश्वघोटक, घोड़ा, तुरंग, बाजी, सैंधव, हय
असभ्यअभद्र, अशिष्ट, गँवार, दुश्शील
असुरतमचर, दनुज, दानव, दैत्य, निशाचर, रजनीचर, राक्षस, सुरारि
अस्तअदृश्य, ओझल, गायब, तिरोहित, लुप्त
अहंकारअभिमान, गुमान, ग़रूर, घमंड, दंभ, दर्प, मद
आँखअक्ष, अक्षि, चक्षु, चश्म, दृग, नज़र, नयन, नेत्र, लोचन
आँसूअश्रु, नयनजल, नयननीर, नेत्रनीर, नेत्रवारि
आकर्षकदिलकश, मनोहर, मनोहारी, मोहक, लुभावना
आकाशअंतरिक्ष, अंबर, अनंत, अभ्र, आसमान, खगोल, गगन, फलक, तारापथ, दिव, द्यु, नभ, नाक, पुष्कर, व्योम, शून्य
आक्षेपअभियोग, आरोप, इल्ज़ाम, दोषारोपण
आखिरकारअंततः, अंततोगत्वा, फलतः, परिणामतः
आगारखान, भंडार, भंडारघर, संग्रह, स्रोत
आघातआक्रमण, चोट, ठोकर, प्रहार
आचरणचाल-चलन, बरताव, व्यवहार, शिष्टाचार, सदाचार
आज्ञा1. आदेश, निर्देश, हुक़्म, फ़रमान
2. अनुज्ञा, अनुमति, इजाज़त
आडंबरढकोसला, ढोंग, दिखावा, पाखंड, प्रपंच
आत्माक्षेत्रज्ञ, चैतन्य, जीव, ब्रह्म, विभु, सर्वज्ञ, सर्वव्याप्त
आदरणीयमान्य, समादरणीय, सम्मानीय, सम्मान्य
आदर्शनमूना, प्रतिमान, प्रतिरूप, मानक
आदिआदिम, आरंभिक, प्रथम, शुरू
आधारअवलंब, आश्रय, सहारा
आधिआपदा, दुःख, पीड़ा, रोग
आनंदआह्लाद, उल्लास, खुशी, प्रमोद, प्रसन्नता, मज़ा, मोद, लुफ़्त, सुख, हर्ष
आपत्तिआफत, आपदा, मुसीबत, विपत्ति, विपदा
आभूषणअलंकार, आभरण, गहना, ज़ेवर, भूषण, मंडन
आम1. अतिसौरभ, अमृतफल, आम्र, पिकबंधु, मधुदूत, रसाल, सहकार
2. मामूली, साधारण, सामान्य
आयुअवस्था, उम्र, जीवनकाल, ज़िंदगी, वय, वयस्‌
आयुष्मानचिरंजीव, चिरायु, दीर्घजीवी, दीर्घायु, शतायु
आरंभउपक्रम, शुरुआत, श्री गणेश, सूत्रपात
आरामकरार, चैन, विश्रांति, विश्राम, सुख
आलोचनागुण-दोष-निरूपण, टीका-टिप्पणी, नुक़्ताचीनी, समीक्षा
आवाज़ध्वनि, रव, शब्द, स्वर
आश्चर्यअचंभा, अचरज, कुतूहल, कौतुक, कौतुहल, ताज्जुब, विस्मय, हैरत, हैरानी
आश्रयअवलंब, आधार, प्रश्रय, भरोसा, सहारा
इंद्रअमरपति, देवराज, देवेंद्र, देवेश, पुरंदर, बृत्रहा, मघवा, वासव, शक्र, शचीपति, शतऋतु, सहस्राक्ष, सुरपति, सुरेश
इंद्रधनुषइंद्रचाप, शक्रचाप, सप्तवर्ण, सुरचाप, सुरधनु
इंद्रपुरीअमरावती, इंद्रलोक, देवलोक, सुरलोक, स्वर्ग
इंद्राणीइंद्रवधू, इंद्रा, ऐंद्री, जयवाहिनी, पुलोमजा, माहेंद्री, शक्राणी, शची,
इच्छाअभिलाषा, आकांक्षा, ईहा, कामना, चाह, लालसा, लिप्सा, वांछा, स्पृहा
इच्छुकअभिलाषी, आतुर, उत्कंठित, उत्सुक, लालायित
इतिअंत, अशेष, इत्यर्ल, समापन
इंकारअनंगीकरण, अनंगीकार, अस्वीकृति, निषेध, प्रत्याख्यान
इशाराइंगित, निर्देश, संकेत
इष्टअभिप्रेत, अभीष्ट, इच्छित, ईप्सित, काम्य, मनोवांछित, वांछनीय
ईमानदारीदयानतदारी, निश्छलता, निष्कपटता, सदाशयता
ईर्ष्याअमर्ष, असूया, आँट, ईर्षा, कीना, कुढ़न, खार, खुन्नस, जलन, डाह, द्वेष, वैमनस्य, वैर, स्पर्धा
ईश्वरअल्लाह, ख़ुदा, जगदीश, जगन्नाथ, निरंजन, परमात्मा, परमेश्वर, परवरदिगार, प्रभु, ब्रह्म, रब, विभु, साईं, साहब, सच्चिदानंद, स्रष्टा, स्वयंभू
ईषिकाइषु, तीर, नाराच, पबि, पवि, बाण, शलाका, शायक
उग्रअविनीत, उत्कट, उद्‌दंड, उद्धत, कर्कश, तूफ़ानी, तेज़, प्रचंड, भीषण, विकट
उचितउपयुक्त, ठीक, मुनासिब, वाजिब, संगत, समीचीन
उजाड़निर्जन, बरबाद, बियाबान, विरान, सुनसान
उतारअधोगमन, अवरोहण, अवहरण
उत्कंठाआतुरता, उत्सुकता, चाव, प्रबलेच्छा, लालसा
उत्तमउत्कृष्ट, प्रकृष्ट, प्रवर, बढ़िया, श्रेष्ठ
उत्थानउत्कर्ष, आरोह, चढ़ाव, उत्क्रमण, उठाव
उत्पत्ति1. उद्गम, उद्भव, जनन, जन्म, पैदाइश, व्युत्पत्ति
2. आरंभ, आविर्भाव, उदय, प्राकट्य, शुरुआत 3. मूल, स्रोत
उत्पातअशांति, उपद्रव, ऊधम, झगड़ा, दंगा, हंगामा, हुल्लड़, फ़साद
उत्सवउदधर्ष, उद्धव, जलसा, जश्न, त्योहार, पर्व, समारोह
उत्साहअध्यवसाय, उछाह, उमंग, उल्लास, जोश, स्फूर्ति, हौंसला
उदयआरोहण, उद्गमन, उन्नति, चढ़ना, प्रकट होना
उदासअवसन्न, उन्मन, खिन्न, चितांकुल, विषण्ण
उदासीनअनासक्त, निर्लिप्त, विरक्त, वीतराग
उदाहरणदृष्टांत, नज़ीर, नमूना, मिसाल
उद्दंडअविनीत, असभ्य, उच्छृंखल, क्रूर, दुराचारी, दुष्ट
उद्देश्यध्येय, निमित्त, प्रयोजन, लक्ष्य, हेतु
उद्यमअध्यवसाय, परिश्रम, पुरुषार्थ, मेहनत, श्रम
उन्नतिअभ्युदान, उठना, उत्कर्ष, उत्थान, तरक़्क़ी, प्रगति, बढ़ोतर, विकास
उपकारकल्याण, नेकी, परोपकार, भलाई, हितसाधन
उपजकृषिफल, पैदावर, फ़सल
उपमातुलना, मिलान, समानता, सादृश्य
उपयोगइस्तेमाल, उपभोग, प्रयोग, व्यवहार, सेवन
उपयोगीइष्टकर, उपादेय, काम का, कार्यकर
उपवनआरामगाह, उद्यान, गुलशन, बगीचा, बाग़, वाटिका
उपहासखिल्ली, परिहास, मख़ौल, मज़ाक, हँसी
उपायजुगत, ढंग, तरकक़ीब, तरीक़ा, युक्ति
उलटाऔंधा, प्रतिकूल, प्रतिलोम, विपरीत, विरुद्ध
उल्लासआनंद, आह्लाद, प्रमोद, मौज, हर्ष
ऊँचाउच्च, उत्तुंग, ऊपर, बुलंद
ऊँटउष्ट्र, क्रमेलक, महाग्रीव, लंबोष्ठ
ऊबड़-खाबड़अटपटा, असम, ऊँचा-नीचा, बीहड़
ऊसरअनुपजाऊ, अनुर्वर, शस्यहीन
एकत्रइकट्ठा, एकमुश्त, जमा, पुंजीभूत, संकलित, संगृहीत, संचित, समवेत
ऐश्वर्यधन-संपत्ति, वैभव, संपन्नता, समृद्धि
ओंठअधर, अधरोष्ट, ओष्ट, लब, होंठ
ओझलअंतर्धान, अदृश्य, गायब, तिरोहित, लुप
ओपआब, कांति, चमक
ओसजल, तुषार, तुहिन, शबनम, हिमकण, हिमांबु
औघड़अनगढ़, अलमस्त, बेफ़िक्र, विद्रप, विरूप
औदर्यउदारता, महत्त्व, श्रेष्ठत्व, सरलता
और1. एवं, तथा, साथ ही
2. अधिक, बढ़कर, ज़्यादा
कछुआकच्छप, कमठ, कूर्म
कटाक्षआक्षेप, छींटाकशी, व्यंग्य
कटिकमर, मध्यांग, लंक, श्रोणि
कटु1. कड़वा, चरपरा, तीक्ष्ण, तीखा, तेज
2. कड़ा, कर्कश, पुरुष, रुक्ष, रुखा
कट्टरअसहनशील, धर्मांध, धर्मोन्मत्त, मदांध, हठधर्मी
कठिनजटिल, दुरूह, दुर्बोध
कनककंचन, सोना, स्वर्ण, हाटक, हिरण्य, हेम
कपटछद्म, छल, छलछिद्र, ठगी, दग़ा, धूर्तता, धोखा, प्रवंचना, वंचना, व्याज, फ़रेब
कपटीचालबाज़, छली, धोखेबाज़, प्रपंची, फ़रेबी
कपड़ाअंबर, चीर, दुकूल, पट, परिधान, पोशाक, लिबास, वसन, वस्त्र
कपोतकबूतर, परेवा, पारावत, रक्तलोचन, हारीत
कब्जाअधिकार, अधिग्रहण, दखल, प्रभुत्व, स्वत्व
कमज़ोरअशक्त, असमर्थ, दुर्बल, निर्बल, शक्तिहीन
कमलअंज, अर्कबधु, अंबुज, अब्ज, अरविंद, इंदीवर, उत्पल, कंज, कोकनद, जलज, तामरस, नलिन, नीरज, पंकज, पद्म, पुंडरीक, राजीव, वारिज, शतदल, शतपत्र, सरसिज, सरसीरुह, सरोज
करुणाअनुकंपा, अनुग्रह, कारुण्य, कृपा, दया
कर्ज़आभार, उधार, ऋण, देनदारी, देवता
कर्णअंगराज, राधेय, सूतपुत्र, सूर्यपुत्र
कर्मठउद्यमी, उद्योग-परायण, उदयोगशील, कर्मपरायण, नियम-निष्ठ
कलंकतोहमत, दाग़, दोष, धब्बा, लांछन
कलाकरतब, करिश्मा, कौशल, विद्या, शिल्प, हुनर, फ़न
कलिकाकली, कोरक, गुंचा, डोंडी, मुकुल, शिगूफ़ा
कल्पवृक्षकल्पतरु, कल्पद्रुम, देववृक्ष, पारिजात, मंदार, सुरतरु, हरिचंदन
कल्याणउपकार, क्षेम, भला, मंगल, शिव, शुभ, श्रेय, हित
कष्टख़ेद, तकलीफ, दर्द, दुःख, पीड़ा, क्लेश, वेदना, व्यथा, संताप
कस्तूरीकुरंगनाभि, गंधशेखर, मदना, मदलता, मृगनाभि, मृगमद
काककरठ, काग, काण, कौआ, पिशुन, वायस
कानकर्ण, श्रवणेंद्रियाँ, श्रुति
कामकरनी, कर्म, कार्य, कृत्य, क्रिया
कामदेवअंगज, अतनु, अदेह, अनंग, कंदर्प, कुसुमधन्वा, कुसुमशर, पंचशर, पुष्पधन्वा, प्रद्युम्न, मकरकेतु, मदन, मनसिज, मनोज, मन्मथ, मार, मीनकेतु, रतिपति, स्मर
कायदाढंग, तरीक़ा, नियम, रीति, विधि
कारीगरदस्तकार, मिस्त्री, शिल्पकार, शिल्पी
किनाराकूल, छोर, तट, तीर, पर्यंत, पुलिन, बेलातट, सिरा
किरणअंशु, कर, कला, मयूख, मरीचि, रश्मि
कीचड़कर्दम, कीच, गारा, पंक
कीर्तिगुणगान, गुणवर्णन, प्रशस्ति, यशोगान, विरुद
कुत्ताकुक्कुर, कूकर, गंडक, मृगारि, शुनक, श्वान, सारमेय, सोनहा
कुबेरअर्थपति, अलकाधिप, इंद्रनिधि, ईशसखा, एककुंडल, किन्नरराज, कैलासनाथ, कोशनायक, धनेश, धनेश्वर, निधिनाथ, नृवाहन, पुण्यजनेश्वर, भंडारी, यक्ष, यक्षनायक, रुद्रसखा, वित्तपति, वैश्रवण, श्रीकंठसखा, हथवाहन, हरसखा
कुमारीअनूढ़ा, अविवाहिता, कन्या, कुँआरी
कुल1. ख़ानदान, घराना, वंश
2. तमाम, सब, समग्र, समस्त, सारा
कुशल1. कल्याण, क्षेम, भलाई, मंगल, शुभ
2. दक्ष, निपुण, निष्णात, पटु, पारंगत, प्रवीण
कृतज्ञअनुगृहीत, आभारी, उपकृत, ऋणी, एहसानमंद, कृतकृत्य, कृतार्थं, धन्य, शुक्रगुज़ार
कृत्रिमअप्राकृतिक, अवास्तविक, असहज, अस्वाभाविक, जाली, झूठा, दिखावटी, नकली, बनावटी
कृपाअनुकंपा, अनुग्रह, अनुमति, आशीर्वाद, दया, धन्यवाद, मेहरबानी, रहमत
कृष्णअच्युत, अनंतजित, अर्जुनसखा, कंसारि, कन्हैया, कमलनयन, किशन, कुंजबिहारी, केशव, गिरधारी, गिरिधर, गोपाल, गोपीनाथ, गोपेश, घनश्याम, चक्रधर, चक्रपाणि, जदुबीर, दामोदर, द्वारकानाथ, द्वारिकाधीश, नंदनंदन, नंदलाल, पीताबंर, बनवारी, ब्रजवल्लभ, मधुकैटभारि, मधुरेश, मधुसुदन, माधव, मुकुंद, मुरलीधर, मुरारि, मोहन, यदुनंदन, यदुनाथ, रासबिहारी, वंशीधर, वार्ष्णेय, शंखधर, श्याम, सोमेश्वर, हृषीकेश
कूटछल, व्यंग्य, जटिल, जाली, माया, बनावटी
केलाकदली, कुंजरासरा, गजवसा, भानुफल, मोचा, रंभा
केशकच, काकुल, कुंतल, चिकुर, पश्म, बाल, मेचक, शिरोरुह
केसरअंबर, अग्निशेखर, कश्मीरज, कुसुंभ, ज़ाफ़रान, पिण्याक, सौरभ, हरिचंदन
कोमलनर्म, नाज़ुक, मुलायम, मृदुल, सुकुमार
कोयलकलापी, काक, कोकिल, पाली, पिक, बसंतदूत, वनप्रिय, श्यामा
कोशिशआयास, चेष्टा, प्रयत्न, प्रयास, यत्न
कोषआकर, खज़ाना, जख़ीरा, निधि, भंडार
क्रूरनिर्दय, निर्मोही, निष्ठुर, नृशंस, बर्बर
क्रोधआक्रोश, कोप, गुस्सा, रिस
क्षणअनित्य, अस्थायी, क्षणिक, नश्वर, भंगुर
क्षतिपूर्तिप्रतिकार, प्रतिपूर्ति, बदला, मुआवज़ा, हर्ज़ाना
क्षतिघाटा, नुकसान, हानि
क्षमताज़ोर, ताक़त, बल, शक्ति, सामर्थ्य
क्षितिजअंबरांत, दिगंत, दिङ्मंगल, शफ़क़
क्षीणकमज़ोर, कृश, दुबला-पतला, दुर्बल, बलहीन
क्षेत्रइलाका, प्रदेश, भूखंड, भू-भाग, हलका
खंडअंदेशा, आशंका, खटका, डर, भय
खंभाखंभ, स्तंभ, स्तूप
खरखरा, तीक्ष्ण, तेज, स्पष्ट
खलकुटिल, दुर्जन, दुष्ट, धूर्त, नीच, पामर, शठ
खिड़कीअंतर्द्वार, गवाक्ष, झरोखा, दरीचा, बारी, वातायन,
खोजअन्वीक्षण, अन्वेषण, गवेषणा, तलाश, शोध
खोटाकृत्रिम, झूठ, झूठा, नक़ली, बनावटी, मिलावटी
ख़बरवृत्तांत, समाचार, हालचाल
ख़बरदारचौकन्ना, सचेत, सतर्क, सावधान, होशियार
ख़राअच्छा, निर्मल, शुद्ध, साफ, स्वच्छ
ख़ामोशचुप, निश्शब्द, नीरव, मौन, शांत
ख़ूनरक्त, रुधिर, लहू, शोणित
गंगाजहनुतनया, जाह्नवी, त्रिपथगा, देवनदी, देवपगा, भागीरथी, मंदाकिनी, विष्णुपदी, सुरधुनी, सुरसरि
गंभीर1. कठिन, गूढ़, जटिल, दुरुह, क्लिष्ट
2. घोर, भारी, विकर 3. अतल, अथाह, गहरा
गजाननएकदंत, गजवदन, गणपति, गणेश, गिरिजानंदन, द्वियातृज, भवानीनंदन, मूषकवाहन, लंबोदर, वक्रतुंड, विनायक, हेरंब
गड्ढाखड्ड, खत्ता, खोह, गड्हा, गर्त, ग़ार
गण1. जन, झुंड, दल, वृंद, संघ, समुदाय, समूह
2. अनुचर, अनुचारक, कार्यकर्ता, सेवक
गणिकातवायफ़, पतुरिया, पातुर, पुरवामा, मंगलामुखी, रामजनी, रूपाजीवी, वारवधू, वारवनिता, सर्ववल्लभा, सामान्या
गण्यमान्यख्यातिनामा, ख्यातिप्राप्त, प्रतिष्ठित, यशस्वी, लब्धप्रतिष्ठ
गदरबग़ावत, विद्रोह, विप्लव
गधाखुर, गदह, गदहा, गर्दभ, रासभ, लंबकर्ण, वैशाखनंदन, शंखकर्ण, शीतलावाहन
गन्नाईक्षु, ईख, ऊख, पौंडा
ग़रीबअकिंचन, कंगाल, दरिद्र, दीन, निर्धन, विपन्न, रंक
गरुड़अंडजेश्वर, अहिभोजी, खगनाथ, खगेंद्र, नागरि, नागांतक, पक्षिराज, भुजंगारि, विहगेश्वर, वैनतेय, सुवर्णपक्ष, सौपर्णेय, हरियान, हरिवाहन
गर्दनकंठ, कंध, कंधर, गला, ग्रीवा, घाँटी
गर्भिणीअंतर्गर्भा, गर्भधरा, गर्भधारिणी, गर्भवती, गर्भाधत्ता, गाभिन, सगर्भा, हामिला
गर्वअभिमान, घमंड, दंभ, दर्प
गायगऊ, गैया, गो, गौरी, दोग्धी, धेनु, पयस्विनी, भद्रा, सुरभी
गुप्तअदृश्य, अप्रकट, गूढ़, निभृत, प्रच्छन्न
गृहअयन, अयनशाला, आगार, आलय, आवास, ओक, गेह, घर, धाम, निकेतन, निलय, निवास-स्यान, भवन, मंदिर, मकान, वास, शाला, सदन
गृहिणी1. कलत्र, गृहस्थित, जाया, दारा, पत्नी, बीवी, भार्या, स्त्री
2. गृहस्वामिनी
गौरवगुरुता, बड़प्पन, महत्त्व, मान, सम्मान
ग्लानिअफ़सोस, अवसाद, खेद, दुःख, शोक
ग्वालाअहीर, आभीर, गोप, गोपालक, चरवाहा, दूधवाला
घटाकादंबिनी, घनाली, घनावली, मेघमाला, मेघाली
घाटाक्षति, टोटा, नुक़सान, हानि
घनअंबर, अंबुद, अंबुधर, अब्र, अभ्र, अर्बुद, घटा, जलद, जलधर, तड़ित्वान, तोयद, धाराधर, नभगज, नभद्वीप, नभध्वज, नीरद, पयोद, पयोधर, बादल, मेघा, वारिद, वारिनाथ
घावफोड़ा, नासूर, व्रण
घीकलश, कुंभ, कुट, घृत
घृणाअरुचि, घिन, जुगुप्सा, नफ़रत
घेराचक्कर, दायरा, मंडल, वलय, वृत
घोड़ाअश्व, किंकिर, केशी, केसरी, खेट, गंधर्व, घोटक, चामरी, तुरंग, धौरेय, मराल, रख़्व, रथवाह, राजवाह, वाजी, वाडव, सारंग, सैंधव, हय, हयंद
चंचलअधीर, अशांत, अस्थिर, आतुर, उतावला, कंपित, चपल, चल, चलचित्त, चलायमान, चिलबिल, चुलबुला, दोलायित, नटखट, लोल, विचलित
चंदनगंधराज, गंधसार, मंगल्य, मलय, श्रीखंड, सर्पावास
चटाईगोनरी, गोलर, तृणासन, दरमा, पाटी, मँडरी, शीतलपाटी, साथरी
चतुरकुशल, चालाक, दक्ष, नागर, निपुण, पटु, प्रवीण, विज्ञ, विदग्ध, होशियार
चरणपग, पद, पाँव, पाद, पैर
चरित्रआचरण, आचार, चालचलन, व्यवहार, शील
चाँदअमृतनिधान, इंदु, कलानाथ, क्षपाकर, चंद्र, चंद्रमा, तारकेश्वर, द्विजराज, निशाकर, निशानाथ, मृगलांछन, मृगांक, मयंक, महताब, राकापति, राकेश, राजनीपति, विधु, शशांक, शशि, सुधांशु, सोम, हिमांशु
चाँदनीअमृतद्रव, उजियारी, कलानिधि, कौमुदी, चंद्रमरीचि, चंद्रिका, ज्योत्स्ना, हिमकर
चाँदीइंदुलौह, कलधौत, चंद्रकांति, जातरूप, धौत, रजत, रुप्य, रूपक, रूपा, रौप्य, शुक्ल, श्वेतक, सितराम, सीम, सुधौत
चावल1. तंडुल, तंदुल, भात, व्रीहि, शालि
2. अक्षत, अच्छत
चाह1. अभिलाषा, अरमान, आकांक्षा, इच्छा, ईप्सा, कामना, ख़्वाहिश, चाहत, चाहना, तमन्ना, मनोरथ, मुराद, लालसा, वांछा, हसरत
2. अनुराग, आसक्ति, प्रेम, मुहब्बत
चिड़ीमारआखेटक, कौटिक, तीवर, पक्षी, पारधी, पाशिक, पाशी, पासी, बधिक, वधिक, व्याध, शाकुनि, शौनिक, सारंगिक, सैयाद
चिह्नअलामत, निशान, पहचान, लक्षण
चींटीकीड़ी, चिउँटी, पिपीलिका, लूता, वर्मी, सीमिका
चोरकुंभिल, खनक, तस्कर, मौषक, रजनीचर
चौकन्नाचौकस, सचेत, सजग, सतर्क, सावचेत, सावधान
छानबीनजाँच, जाँच-पड़ताल, तहक़ीक़ात, तफ़तीश, पूछताछ
छिद्रछेद, रंध्र, सुराख
छुटकारानिजात, निस्तार, मुक्ति, मोक्ष, रिहाई
छुट्टीअवकाश, फुर्सत, रुख़सत, विराम, विश्राम
छूटकटौती, ढ़ील, रियायत, सहूलियत, सुविधा
जंगलअटवी, अरण्य, आरण्य, कांतार, कानन, गहन, दव, दाव, द्रुमालय, द्रुमिणी, प्रांतर, वन, वनखंड, वनस्थली, वल्लूर, विपिन, वीराना
जगत्जग, जगती, जहान, दुनिया, भव, विश्व, संसार
जड़अचर, अचेतन, निर्जीव, प्राणरहित, स्थावर
जड़ताअचलता, गतिहीनता, निश्चेष्टता, निष्क्रियता, स्थिरता
जनकब्रह्मज्ञानी, ब्रह्मा, मिथिलापति, मिथिलेश, मिथिलेश्वर, वप्ता, विदेह, विदेही, सीता-पिता, सीरध्वज
जननर, मनुज, मनुष्य, लोक, लोग, व्यक्ति
जनेऊउपनयन, उपवीत, दीक्षा, द्विजत्व, धारण, यज्ञोपवीत, विद्यारंभ, वेदारंभ, संस्कार, समुपनयन
जयजीत, विजय, फ़तह
जलअंबु, अंभ, अमृत, आब, उदक, जीवन, तोय, नीर, पय, पानी, रस, वारि, सलिल
जलप्रपातअंबुपात, आबशार, चश्मा, झरना, निर्झर, प्रपात
जलयानजहाज़, पोत
जल्दीउतावली, त्वरा, शीघ्रता, हड़बड़ी, फुरती
जवानकिशोर, तरुण, युवक, युवा, वयप्राप्त
जवानीतरुणाई, युबावस्था, यौवन
जागरूकचेतन, चौकस, प्रबुद्ध, सचेत, सजग
जिम्माउत्तरदायित्व, जवाबदेही, जिम्मेदारी, दायित्व
जीभजिह्वा, ज़बान, रसज्ञा, रसना, रसला, रसिका
जीवचैतन्य, जाने, जीवन, प्राण, प्राणी
जीविकाआजीविका, गुज़ारा, रोज़ी, रोटी, वृत्ति
जुगनूँइंद्रगोप, कीटमणि, खद्योत, चिलमीलिका, जुगनी, ज्योतिर्बीज, दीपकृमि, शबताब, सोनकिरवा
ज्योतिषीअब्दज्ञ, आगमी, ईक्षणिक, कार्यांतिक, कालज्ञ, क्रांतदर्शी, गणक, गणितज्ञ, ज्योतिर्विद, नैमित्तिक, मौहूर्तिक
झंझाअंबाझोर, कोप, चंडवात, झक्कड़, तहलका, तीव्रवात, तूफ़ान, प्रकंपन, प्रकोप, प्रभंजन, महावात, वाताली, वातुल, वेगानिल
झंडाकेतन, ध्वज, ध्वजा, पताका, वैजयंती
झरनाउत्स, निर्झर, प्रपात, सोता
झाँईझलक, परछाई, प्रतिच्छाया, बिंब
झिझकअनिर्णय, दुविधा, संकोच, हिचकिचाहट
झीलअखात, कासार, खंडाली, जलाशय, डल, ताल, देवखात
झूठअनृत, असत्य, मिथ्या, मृषा
झोंपड़ीकुंज, कुटिया, छानी, झूँपा, पर्णकुटी
टक्करठोकर, धक्का, भिड़ंत, संघात, समाधात
टेढ़ाकुटिल, टेढ़ा-मेढ़ा, तिरछा, लदार, वक्र
डाँवाँडोलअदृढ़, अस्थिर, ढीला, ढुलमुल, विचलित
ढंगतरीक़ा, रीति, विधि
ढाँढसआश्वासन, इतमीनान, तसल्ली, दिलासा, धीरज, सांत्वना
ढिठाईअविनय, अशिष्टता, धृष्टता, प्रगल्भता, बेशरमी
तकरारकहासुनी, झगड़ा, तू-तू मैं-मैं, रार, लड़ाई, विवाद
तकलीफ़कष्ट-दर्द, पीड़ा, बीमारी, रोग, क्लेश
तटस्थउदासीन, निरपेक्ष, निष्पक्ष, बेलाग
तत्परउद्यत, कटिबद्ध, तैयार, मुस्तैद, सन्नद्ध
तनिककिंचित, ज़रा, थोड़ा, रंचमात्र, लेशमात्र
तरकशउपासंग, तूण, तूणी, तृणीर, निषंग
तरणीकश्ती, तरणी, तरी, तारणी, द्रोणी, नय्या, नाव, नैया, नौका, सफ़ीना
तरुअगम, गाछ, द्रुम, पादप, पेड़, रूँख, विटप, वृक्ष, सरोरुह
तलवारअसि, करवाल, कृपाण, खड्ग, चंद्रहास
ताँबातामा, ताम्र, ताम्रक, रक्तधातु
तात्पर्यअभिप्राय, अर्थ, आशय, मतलब, मायने
ताराउडु, उडुगन, तारक, नक्षत्र, सितारा
तालमेलसंगति, समन्वय, सामंजस्य, सामरस्य, सुस्वरता
तालाबजलाशय, तड़ाग, ताल, पद्माकर, पुष्कर, सर, सरसी, सरोवर, हृद
तिरस्कारअपमान, अवमानना, उपेक्षा, निरादर, बेइज़्ज़ती
तीव्रछिप्र, तीक्ष्ण, तेज़, पैना, प्रखर
तूफ़ानअंधड़, आँधी, झंझा, झंझावात
तेजस्वीकांतिमय, तेजवान, तेजोमय, प्रतापी, वर्चस्वी
तोताकीर, दाड़िमप्रिय, रक्ततुंड, शुक, सुआ, सुग्गा
थकानथकन, थकावट, क्लांत, श्रांति
थोथाखाली, खोखला, छूछा, पोला, रिक्त
दंगचकित, विस्मित, स्तब्ध, हक्का-बक्का, हैरान
दंगाउत्पात, उपद्र, ऊधम, फसाद, झगड़ा
दंडडंडा, दमन, लाठी
दक्षकुशल, चतुर, ब्रह्मा का पुत्र
दयाअनुकंपा, करुणा, तरस, रहम
दहीक्षीरज, गोरस, जामन, दधि, पयस्या, श्रीधन
दाँतदंत, दशन, द्विज, रद, रदन
दानवअसुर, दनुज, दमुल, दैत्य, निशाचर, रजनीचर, राक्षस
दायादअनुवांशिक, उत्तराधिकारी, कुटुंबी, सपिंड
दासअनुचर, किंकर, चाकर, नौकर, परिचर, परिचारक, भूत्य, सेवक, सेवादार
दिठौनाअनख, काजल, टीका, डिठौना, नज़रबटूटू
दिनदिवस, वार, वासर
दिव्यअलौकिक, लोकातीत, लोकोत्तर
दीपकगृहमणि, ज्योति, दीप, दीया, प्रदीप
दीमकवम्र, वम्री, वल्मीक, वामी, सीमिका
दीर्घजीवीअमर, आयुष्मान्‌, चिरंजीव, चिरंजीवी, शतायु
दुःखकष्ट, क्षोभ, खेद, पीड़ा, यंत्रणा, यातना, क्लेश, विषाद, वेदना, व्यथा, संकट, संताप
दुकूलउत्तरीय, चुन्नी, दुपट्टा, वस्त्र
दुर्गआश्रयस्थल, कूट, कोट, कोट्टयम, क़िला, गढ़, पुर, हिसार
दुर्गमऔधट, कठिन, दुस्तर, विकट
दुर्गाकल्याणी, कामाक्षी, कालिका, चंडिका, चंडी, चामुंडा, महागौरी, शांभवी, सिंहवाहिनी, सुभद्रा
दूधक्षीर, गोरस, दुग्ध, पय
देवताअजर, अमर, त्रिदश, देव, भगवान, विवुध, सुर
देवदारुअमरदारु, तारपीन, दयार, दारु, देवकाष्ठ, पारिभद्र, महादारु, शक्रद्रुम, सुरद्रुम, स्नेहवृक्ष
देहकाय, काया, गात, घट, वपु, विग्रह, शरीर
द्रव्यदौलत, धन, वित्त, विभूति, संपत्ति, संपदा, समृद्धि
द्रौपदीकृष्णा, त्रिहायणी, पंचकन्या, पंचभर्तारी, पांचाली, पांडवपत्नी, मालिनी, मुक्तवेणी, याज्ञसेनी, शची, सत्यसंधा, सैरंध्रि
द्वारकाकुशस्थली, द्बारकाधीशपुरी, द्वारकापुरी, द्वारावती
द्वेषदुश्मनी, बैर, विरोध, शत्रुता
धतूराउन्मत्तक, 'कनक, घंटापुष्प, तामरस, तूरी, धत्तूरक, महामोही, महाशठ, शिवप्रिय
धनुषकमान, कमानी, कार्मुक, कोदंड, चाप, धनु, धनुहा, पिनाक, विशिखासन, शगायुध, शरासन
धरतीअचला, अवनी, इला, धरणी, धरा, पृथ्वी, भू, भूमि, मही, मेदिनी, वसुंधरा
धर्म1. कर्तव्य, पुण्य, सत्कर्म, सुकृति
2. पंथ, मत, मार्ग, संप्रदाय
धीरजतोष, धीरता, धैर्य, संतोष, सब्र
धुंधकुहरा, कुहासा, नीहार
धूपआतप, घर्म, घाम, द्योत, निदाघ
धूलधूलि, माटी, मिट्टी, मृत्तिका, मृदा, रज, रेणु
ध्यानएकाग्रता, तन्मयता, तल्लीनता, मनोयोग, लीनता
ध्रुवअचल, अटल, निश्चित, पक्का, स्थिर
ध्वनिआवाज़, कूज, गूँज, घोष, ताल, नाद, निनाद, निर्घोष, लय, स्वर
नदीआपगा, तटिनी, तरंगिणी, निम्नगा, वाहिनी, शैलजा, शैवालिनी, सरिता, सिंधुगामिनी, स्रोतस्विनी
नम्रविनयशील, विनयी, विनीत, शिष्ट, सुशील
नयाअभिनव, नव, नवीन, नवेला, नव्य, नूतन
नरकदुर्गति, यमपुर, यमलोक, रौरव
नाभिअहि, नाफ़, नाभिका, मूल, शिरा
नारदजगद्गुरु, देवगंधर्व, देवमुनि, देवर्षि, देवल, देवश्रुत, ब्रह्मपुत्र, ब्रहमर्ष, ब्राह्म, वीणापाणि
नारीअबला, औरत, कामिनी, भामिनी, महिला, रमणी, ललना, वनिता, वामा, स्त्री
नावजलयान, तरिणी, तरी, नैया, नौका, पतंग, बेड़ी
नाविककेवट, खिवैया, खेवट, खेवटिया, खेवनहान, खेवैया, झींवर, तारक, धीवर, मल्लाह, माँझी, सुकानी
नाशअवसान, क्षय, ध्वंस, प्रलय, विनाश
निंदाअपयश, अपवाद, बदनामी, बुराई, आलोचना
निकटआसन्न, क़रीब, निकटस्थ, पास, समीप
निचोड़अभिप्राय, तात्पर्य, सार, सारांश
निजीअपना, ख़ुद का, व्यक्तिगत, स्वकीय, स्वीय
निडरनिधड़क, निर्भय, बेख़ौफ़, बेधड़क
निढालअशक्त, उत्साहहीन, थका-माँदा, शिथिल, सुस्त
नियतिदैव्य, प्रारब्ध, भाग्य, भावी, होनी
निरंतरबराबर, लगातार, सदा, हमेशा
निर्दयदयाहीन, निर्भय, निष्ठुर, बेदर्द, बेरहम
निर्दोषअदोष, दोषरहित, दोषहीन, निरपराध, बेक़सूर, बेगुनाह
निर्मलअमल, पवित्र, पावन, विमल, शुद्ध, स्वच्छ
निस्स्तव्धताख़ामोशी, चुप, नीरवता, शांति, सन्नाटा
नेताअगुआ, नायक, प्रधान, प्रमुख, सरदार
पंडितकोविद, प्राज्ञ, बुद्धिमान, बुध, मनीषी, विचक्षण, विद्वान, सुधी
पक्षीखग, चिड़िया, द्विज, नभचर, पखेरू, विहंग, विहग, शकुंत
पतंगाकीट, पंखी, पतंग, पतिंग, परवाना, शलभ
पतिपति, प्यारा, प्राणाधार, प्राणेश, बालम, भरतार, भर्ता, वल्लभ, साँई, स्वामी
पत्तादल, पर्ण, पल्लव
पत्थरपत्थर, प्रस्तर, पाषाण, पाहन, उपल, अश्म, शिला, ग्रावा
पत्नीअर्द्धांगिनी, कलत्र, कांता, गृहिणी, दारा, बहू, भार्या, वधू
पराक्रमताक़त, पुरुषार्थ, पौरुष, शक्ति
परागकुमुमराज, केशर, पुष्पधूलि, पुष्परज, रज
परिपाटीढंग, तरीका, पद्धति, प्रणाली, रीति
परिवारकुटुंब, कुनमा, कुल, ख़ानदान, घराना
परिष्कारउत्कर्ष, उत्थान, उद्धार, उन्नति, निखार, परिमार्जन, परिशुद्धि, शुद्धि, संधान संशोधन, संस्कार, सुधार, सफ़ाई
परोक्षअगोचर, अप्रत्यक्ष, ओझल, गुप्त, तिरोहित
पर्याप्तकाफ़ी, प्रभूत, बहुत, भरपूर, यथेष्ट, विपुल
पलाशकिंजुल, किंशुक, केसू, टेसू
पल्लवकिसलय, कोंपल, पत्ती, पर्ण, पात
पल्लवीगुंजार, पत्तीदार, पर्णिल, पर्णी, पर्णीय, पलाशी, शस्यपूर्ण, शस्यश्यामल, सपल्लव
पवनअनिल, पवमान, बयार, मारुत, वात, वायु, समीर, समीरण
पशुचतुष्पद, चौपाया, जंतु, जानवर, मवेशी
पहाड़अचल, अद्रि, गिरि, धरणीधर, नग, पर्वत, भूधर, महीधर, शैल
पानतांबूल, नागबेल, बालदल, मुखमंडन, मुखभूषण
पार्वतीअपर्णा, गिरिजा, गौरी, दुर्गा, भवानी, शिवानी, शैलजा, शैलसुता
पालातुषार, नीहार, हिम
पिताजनक, तात, पितृ, बाप
पुत्रआत्मज, तनय, तनुज, नंदन, पूत, बेटा, लड़का, लाल, वत्स, सुत
पुत्रीआत्मजा, तनया, तनुजा, दुहिता, नंदिनी, बेटी, लड़की, सुता
पुरस्कारईनाम, पारितोषिक, विजयोपहार
पुरुषार्थउद्यम, उद्योग, उद्देश्य, प्रयोजन
पूजाअर्चना, आराधना, उपासना, भक्ति
प्रकाशआभा, आलोक, उजाला, छवि, ज्योति, दीप्ति, द्युति, प्रभा
प्रणयअनुरक्ति, अनुराग, आसक्ति, प्यार, प्रीति, प्रेम, मुहब्बत, रति, स्नेह
प्रतिष्ठाआदर, आन, आबरू, इज़्ज़त, गरिमा, गौरव, मान
प्रत्यक्षदृष्टिगोचर, समक्ष, सम्मुख, साक्षात्‌, सामने
प्रभाआभा, छवि, दीप्ति, द्युति
प्रयत्नउद्यम, उद्योग, कोशिश, चेष्टा, प्रयास
प्रशंसागुणगान, तारीफ़, बड़ाई, श्लाघा, सराहना, स्तुति
प्रसन्नआनंदित, आह्लादित, खुश, प्रफुल्ल, हर्षित
प्रसिद्धनामवर, प्रख़्यात, मशहूर, विख़्यात
प्रस्तावनाआमुख, उपोद्घात, प्राक्कथन, भूमिका, लेखकीय
प्रातःअरुणोदय, अहर्मुख, उषा, प्रभात, प्रातःकाल
प्रेमअनुराग, प्रीति, राग, स्नेह
फूलकुसुम, गुल, पुष्प, पुहुप, प्रसून, सुमन
बंदरकपि, कीश, मर्कट, वानर, शाखामृग, हरि
बकरीअजा, छागी, छेर, छेरी
बचावत्राण, प्रतिरक्षा, रक्षा, हिफ़ाजत
बड़प्पनगरिमा, बड़ाई, महत्ता, महत्त्व, वरीयता
बरतनपात्र, भांडा, वासन
बरसातदुर्दिन, पावस, बारिश, वर्षण, वर्षा, वृष्टि
बलरामबलभद्र, मूसली, रेवतीरमण, राम, हलधर, हलायुध, हली
बसंतऋतुराज, कुसुमाकर, पिकमित्र, मधुमास, माधव
बहिनबांधवी, भगिनि, सहगर्भिणी, सहोदरा
बहुतअति, अत्यंत, अमित, पर्याप्त, प्रचुर, प्रभूत, विपुल
बहेलियाअहेरी, आखेटक, आखेटी, चिड़ीमार, जीवांतक, लुब्धक, व्याध, शिकारी
बाघचित्रक, व्याघ्र, शार्दूल
बाणआशुग, तीर, नाराच, पत्री, विशिख, शर, शिलीमुख, सायक
बाधाअटकाव, अड़चन, रुकावट, रोक, विघ्न, व्यवधान
बालक1. बच्चा, बाल, लड़का
2. अवयस्क, नाबालिग
बिजलीक्षणप्रभा, घनदान, घनवल्ली, चंचला, चपला, तड़ित, दामिनी, बीजुरी, विद्युत, सौदामिनी
बिल्लीदीप्तलोचन, दीप्राक्ष, बिलाई, मार्जारी, विडाली, शालावृक
बुढ़ापाजरा, जीर्णावस्था, वृद्धत्व, वृद्धावस्था
बुद्धिधी, प्रज्ञा, मति, मनीषा
बेचैनअशांत, चिंतातुर, बेताब, विकल, व्याकुल
बैलअक्षधर, उक्षा, ऋषभ, पुंगव, बक़र, वृष, वृषभ
ब्रह्माआत्मभू, चतुरानन, नाभिज, प्रजापति, लोकेश, विधाता, विधि, विरंचि, स्रष्टा, हिरण्यगर्भ
ब्राह्मणअग्रजन्मा, द्विज, भूदेव, भूसुर, महीदेव, विप्र
भंगुरक्षणभंगुर, क्षणिक, नश्वर, नाशवान, भग्नशील
भयआतंक, डर, त्रास, भीति, विभीषा
भाईबंधु, भैया, भ्राता, सगर्भा, सजाता, सहोदर
भिक्षाभीख, मधुकरी, याचक-वृत्ति
भीष्मगंगादत्त, गंगासुत, गांगेय, तालकेतु, देवव्रत, पितामह, ब्रह्मचारी
भूखाक्षुधातुर, क्षुधार्त, क्षुधालु, बुभुक्षित, भुक्खड़
भैंसकासरी, महिषी, लुलापा, सैरिभी
भौंराअलि, द्विरेफ, भँवरा, भृंग, भ्रमर, मधुकर, मधुप, षट्पद्
मंदिर1. देवस्थान, देवालय, पूजागृह, शिवालय, शिवाला
2. आवास, निवास. निवासस्थान, वासस्थान
मक्खनदधिसार, नवनीत, माखन, लौनी
मछलीझख, मकर, मत्स्य, मीन, शफ़री
मट्ठागोरस, छाछ, तक्र
मदिराकादंबरी, दारू, मद, मद्य, वारुणी, शराब, सुरा, हाला
मधुभ्रमरज, मकरंद, मधु, माक्षिक, माक्षीक, शहद, सुधा
मधुजभोम, भ्रमरज, मदन, मधुच्छिष्ट, मधुशिष्ट, मधुशेष,
मनीषीचिंतक, ज्ञानी, पंडित, विचारक, विद्वान
मनुआदिपुरुष, जनक, प्रजानाथ, प्रजापति, प्राचेतस्‌, वैराज
मनुष्यआदमी, इंसान, जगतीचर, जन, जीवश्रेष्ठ, नृ, पशुश्रेष्ठ, प्राणी, मनुज, मनुवंशज, मर्दुम, मानुष
महादेवइंदुशेखर, कैलाशपति, गिरीश, चंद्रमौलि, चंद्रशेखर, त्रिनयन, त्रिलोचन, नीलकंठ, पशुपति, पिनाकी, भूतेश, मदनरिपु, महेश्वर, रुद्र, विधुशेखर, शंकर, शम्भू, शशिशेखर, शिव, हर,
महीनझीना, पतला, बारीक, सूक्ष्म
माताअंबा, जननी, जन्मदायिनी, प्रसू, माँ
मान्यआदणीय, पूजनीय, पूज्य, माननीय, समादरणीय, सम्माननीय
मार्गपंथ, पथ, बाट, मग, रास्ता, राह
मिजाज़तबीयत, प्रकृति, स्वभाव
मित्रदोस्त, मीत, संगी, सखा, सपक्ष, सहचर, सहृदय, साथी
मुकुरआईना, दर्पण, शीशा
मुक्तआज़ाद, खुला, छूटा, स्वच्छंद, स्वतंत्र
मुक्तिअपवर्ग, कैवल्य, निर्वाण, परमधाम, परमपद, मोक्ष, सद्गति
मुखआनन, चेहरा, मुँह, वदन
मुग्धआकृष्ट, आसक्त, तल्लीन, मोहित, लुब्ध
मुनितपस्वी, तापस, योगी, व्रती, साधु
मुर्गाअरुणशिखा, कुक्कुट, तमचुर, ताम्रचूड़, ताम्रशिख
मूँगाप्रवाल, रक्तमणि, रक्तांग, विद्रुम
मूर्खअज्ञ, अबोध, जड़, बुद्धिहीन, बेवकूफ, मूढ़
मूल्यअर्थ, कीमत, दाम, मोल
मृगयाअहेर, आखेट, शिकार
मृणालिनीकमलिनी, कुमुदिनी
मृत्युदेहांत, देहावसान, निधन, मरण, मौत, स्वर्गवास
मृदुकोमल, नाज़ुक, मंदस्वरीय, सुकुमार, सौम्य, मसृण, स्निग्ध, मृदुल
मृषाअनृत, असत्य, झूठ, मिथ्या
मेंढ़कदर्दुर, दादुर, भेक, मंडूक, वर्षाभू, शातूर
मेधावीप्रज्ञावान, बुद्धिमान, बुध, सुधी
मैलाअपवित्र, अशुचि, अस्वच्छ, गंदा, मलिन, म्लान
मोतीमुक्ता, मौक्तिक, शशिप्रभा, सीपज
मोरअहिभक्षी, कलापी, केकी, नीलकंठ, मयूर, शिखी, सारंग
यज्ञअग्निदूत, अग्निष्टोम, अग्नीघ्र, अध्वर, अभिषव, अभिहव, ऋत, प्रयाग, बलि, मख, मेध, मेधा, यक्ष
यमकाल, कृतांत, जीवितेश, धर्मराज, यमराज, शमन, सूर्यपुत्र
यमुनाअर्कजा, कालिंदी, कृष्णा, जमुना, तरणि-तनुजा, रवितनया, सूर्यजा
यात्रीपंथी, पथिक, पर्यटक, पांथ, बटाऊ, बटोही, राहगीर, राही
युद्धधरण, संग्राम, समर
युद्धिष्ठिरअजातारि, कंक, कौंतेय, जय, धर्मराज, धर्मवितार, धर्मात्मज, पार्थ, पृथासुत
युवतीकिशोरी, तरुणी, श्यामा
रक्षात्राण, बचाव, रखवाली, सुरक्षा, हिफ़ाज़त
रतअनुरक्त, तल्लीन, निमग्न, लिप्त, लीन
रागअनुराग, आसक्ति, प्रेम, मोह, लगाव
राजानरपति, नरेंद्र, नरेश, नृप, नृपति, भूप, भूपति, भूपाल, भूमिपति, महीप, राव, शासक
रातअमा, अहोरात्र, कलापिनी, क्षपा, तमस्विनी, तमा, तमिस्रा, तमी, त्रियामा, निशा, निशि, यामा, यामिनी, याम्या, रजनी, राका, रैना, वासुरा, विभावरी, शब, शर्वरी, श्यामा
राधाकृष्णप्रिया, ब्रजरानी, राधिका, वृषभानुजा
रामदशरथनंदन, रघुपति, रघुवंशमणि, रघुवर, रमापति, राघव, सीतापति
रायपरामर्श, मंत्रणा, मत, सम्मति, सलाह
रावणदशकंध, दशशीश, दशानन, दशासन, लंकापति, लंकेश
रुक्मिणीभैष्मकी, रामा, लक्ष्मी, वैदर्भी
रुद्राक्षतृणमेरु, नीलकंठाक्ष, भूतनाशक, रुद्रकमल, रुद्रुक, शिवप्रिय, शिवाक्ष, सर्पाक्ष, हराक्ष
रोगीअस्वस्थ, बीमार, रूग्ण, रोगग्रस्त, व्याधिग्रस्त
लंगूरकपि, बंदर, मर्कट
लक्ष्मणरामानुज, लखन, शेष, सौमित्र
लक्ष्मीइंदिरा, कमला, क्षीरोदतनया, चंचला, पदमा, पद्मासन, रमा, लोकमाता, विष्णुप्रिया, श्री, सिंधुजा, सिंधुसुता, हरिप्रिया
लक्ष्यउद्देश्य, ठिकाना, ध्येय, निशाना, मंज़िल
लग्ननत्थी, संबद्ध, संयुक्त, संलग्न
लहरऊर्मि, तरंग, वीचि
लालसाअभिलाषा, तृष्णा, लालच, लिप्सा, लोलुपता
लोहाअयस्‌, लौह, सार
वचनउक्ति, कथन, प्रण, बात, वादा
वज्रअशनि, कुलिश, दंभोलि, पवि
वधू1. पतोहू, पुत्रवध्‌, बहू
2. दुलहिन, दुल्हन, नवविवाहिता, वधूटी
वनअटवी, अरण्य, कांतार, कानन, जंगल, दाव, विपिन
वरदानआशिष्‌, प्रसाद, वर
वर्णननिरूपण, बयान, विवेचना, वृत्तांत
वर्तमानउपस्थित, प्रस्तुत, मौजूद, विद्यमान, हाजिर
वर्षअब्द, बरस, वत्सर, साल
वातावरणपरिवेश, पर्यावरण, वायुमंडल
वाद-विवादतर्क-वितर्क, बहस, मुबाहिसा, वादानुवाद, शास्त्रार्थ
वायुयानचीलगाड़ी, जहाज़, विमान, व्योमयान, हवाईज़हाज
विकटख़ौफ़नाक, घोर्, भयानक, भयावह, भीषण
विकारख़राबी, दोष, बिगाड़, बुराई, विकृति
विघ्नअङ्गा, अड़चन, बाधा, रुकावट, रोड़ा, व्याघात
विनतीअर्ज़, गुज़ारिश, निवेदन, प्रार्थना
विनिमयअदला-बदली, आदान-प्रदान, उलरा-पुलटा, लेन-देन
विमलनिर्मल, मलरहित, शुद्ध, साफ, स्वच्छ
विमाताउपमाता, दुमाता, मातृका, मेया
विमुग्धआकृष्ट, आसक्त, लिप्त, लीन, विमोहित
वियोगजुदाई, बिछोह, विप्रलंभ, विरह
विवशअसहाय, बेबस, मजबूर, लाचार
विवाहउद्बाह, परिणय-सूत्र, परिणय, पाणिग्रहण, ब्याह
विवेचनजाँच, निरूपण, मीमांसा, समीक्षण
विशालदीर्घ, बड़ा, बृहत्‌, विराट्‌
विषमअनमेल, असंगत, असमान, बेजोड़, बेमेल
विषकालकूट, गरल, ज़हर, हलाहल
विष्णुअच्युत, उपेंद्र, गरुडध्वज, गोविंद, चक्रपाणि, चतुर्भुज, जनार्दन, दामोदर, नारायण, मधुरिपु, मुकुंद, लक्ष्मीपति, वनमाली, विट्ठल, शेषशायी, हरि, हृषीकेश
वीणाघोषवती, जंत्री, तंत्री, बीन, वल्लकी, वीण
वीर.पराक्रमी, बहादुर, योद्धा, शूर, सूरमा
वीर्यजीवन, तेज, बीज, शुक्र, सार
वृथानिरर्थक, निष्प्रयोजन, बेकार, बेफ़ायदा, व्यर्थ
शत्रुअमित्र, अराति, अरि, दुश्मन, बैरी, रिपु, विपक्षी
शरणआश्रय, त्राण, पनाह, रक्षा, संश्रय
शरीरकलेवर, काया, गात, तन, वपु, विग्रह
शहदपुष्परस, पुष्पासव, मकरंद, मधु
शिकारीअहेरी, आखेटक, बहेलिया, लुब्धक, व्याध
शिथिलअशक्त, आलसी, ढीला, मंद, सुस्त
शिष्टनीतिमान्‌, विनीत, सभ्य, सुशील, सुसंस्कृत
शिघ्रअविलंब, फटाफट, जल्दी, तुरंत
शुभ्रअवदात, गौर, धवल, वलक्ष, शुक्ल, श्वेत, सफेद
शूद्रअंत्यज, अछूत, चतुर्थवर्ण, जनजाति, जाति, परिगणित्त, हरिजन
शून्यखाली, रहित, रिक्त, विहीन
शेरकेशरी, केशी, केहरि, नाहर, पंचानन, मृगराज, मृगेंद्र, वनराज, शार्दूल, सिंह, हरि
शेषनागअहिराज, अहीश, धरणीधर, नागराज, पन्नगेश, फणीश, वासुकि, शेष, सर्पराज, सहस्रासन
शोभाछंटा, मनोहरता, सुंदरता, सुषमा, सौंदर्य
शोरआर्तनाद, उपद्रव, चीत्कार, धमाका
श्रमिककर्मकर, कामकर, कामगार, बेलदार, मज़दूर
श्लाघातारीफ, प्रशंसा, बड़ाई, सराहना
षड्यंत्रअभिसंधि, कुचक्र, दुरभिसंधि, साजिश
संकटआपत्ति, आपदा, आफ़त, विपदा
संकल्पदृढनिश्चय, प्रण, प्रतिज्ञा, व्रत
संकोचझेंप, लज्जा, लाज, शर्म, हिचक
संग्रहजमाव, संकलन, संचय
संतोषइत्मीनान, तुष्टि, तोष, वृत्ति, संतुष्टि, सब्र
संदेह1. अदेशा, आशंका, खटका, चिंता
2. शक, शुबहा, संशय
संध्यागोधूलि, दिनांत, दिवसावसान, दिवावसान, निशारंभ, सायंकाल
संभ्रांतप्रतिष्ठित, भद्र, सम्मानित
संयोगमिलाप, मेल, लगाव, संग, संगम, संबंध
संसारजगत्‌, दुनिया, लोक, विश्व, संसृति, सृष्टि
संस्थापकप्रवर्तक, मूलकर्ता, संचालक
सदृशअनुरूप, तुल्य, बराबर, सम, समान
सन्न्द्धउद्यत, कटिबद्ध, तत्पर, तैयार, प्रस्तुत
समुद्रउदधि, जलधि, नदीश, पारावार, रत्नाकर, वारिधि, सागर, सिंधु
समूहगण, टोली, दल, निकाय, मंडली, वर्ग, वृंद, समुदाय
सरसोंउग्रगंध, कटुकस्नेह, कदंब, कदंबक, गृहहन, तंतुक, तंतुभ, सर्षपा
सरस्वतीकश्मीरपुरवासिनी, कादंबरी, गिरा, ज्ञानदा, पगमेष्ठिनी, ब्रह्मसुता, ब्रह्माणी, भारती, महाश्वेता, महाषष्ठी, मेधाविनी, वरवर्णिनी, वाग्देवी, वीणापाणि, शारदा, हरिंद्रजनी, हरिता, हरिद्रा, हल्द
सलाहपरामर्श, मंत्रणा, मशविरा, राय, सम्मति
सहेलीआली, सखी, सजनी, सहचरी, सैरंध्री
साँपअहि, उरग, नाग, पन्नग, भुजंग, विषधर, व्याल, सरीसृप, सर्प
सिरमस्तक, मुंड, शिर, शीश, सर
सीताजनकनंदिनी, जानकी, भूमिजा, रामप्रिया, वैदेही
सुंदरकल, चारु, मंजुल, मनोहर, रमणीय, रम्य, रुचिकर, ललाम, ललित, शोभन, सुरम्य, सुहावना
सुरभिइष्टगंध, ख़ुशबू, घ्राण, तर्पण, सुगंध, सुवास, सौरभ
सूर्यअंशुमाली, अर्क, आदित्य, तरणि, दिनकर, दिनमणि, दिनेश, दिवाकर, पतंग, पूषा, प्रभाकर, भानु, भास्कर, मार्तंड, रवि, सविता, सहस्त्रांशु
सेनाअनी, अनीक, अनीकिनी, कटक, चमू, दल, वाहिनी, सैन्य
सोनाकंचन, कनक, चामीकर, जातरूप, सुवर्ण, स्वर्ण, हाटक, हिरण्य, हेम
स्तनउरोज, कुच, थन, पयोधर, वक्षोज
स्वतंत्रआज़ाद, मुक्त, स्वच्छंद, स्वाधीन, स्वायत्त
स्वर्गदिव, देवलोक, द्युलोक, द्यौ, नाक, परमधाम, सुरलोक
हंसआत्मा, कलहंस, चक्रांग, मराल, मानसौक, सूर्य
हठअड़, ज़िद, टेक, दुराग्रह
हनुमानअंजनिपुत्र, आंजनेय, कपीश, पवनसुत, बजरंग, बली, महावीर, वज्रांग
हरिणकुरंग, कृष्णसार, चमरी, मृग, सारंग
हाथकर, पाणि, बाहु, भुजा, हस्त
हाथीकरी, कुंजर, कुंभी, गज, गयंद, दंती, द्विज, द्विरद, नाग, मतंग, वितुंड, सिंधुर, हस्ती
हानिअनिष्ट, अपकार, अहित, नुकसान, बुरा
हितैषीमंगलाकांक्षी, शुभकामी, शुभचिंतक, शुभेच्छु, हितचिंतक
हिमालयनगराज, पर्वतराज, हिमगिरी, हिमवान, हिमाद्रि
हेतुआशय, उद्देश्य, मतलब
होड़प्रतियोगिता, प्रतिस्पर्धा, मुक़ाबला, स्पर्धा
होलीफगुआ, फाग, होरी, होलिका
ह्रासकमी, क्षय, गिरावट, घटाव, न्यूनता